موج بیکاری کارگران در صنعت و در نمایندگی‌های رسمی واردکننده خودرو بالا گرفته است. بااین‌حال مدیران این صنعت همچنان به بخشنامه ضرورت ترخیص کالاهای رسوبکرده در گمرک امید دارند. شرکت‌های نمایندگی رسمی باتوجه به ترس‌ها و امیدهای پیش‌روی خود در چندماه اخیر، اقدامات چندمرحله‌ای را در برنامه‌های بقای نمایندگی‌های خود گنجانده‌اند البته این برنامه‌ها حکایت از تعدیل نیروهای متخصص در این شرکت‌ها دارد.
اتمام اجباری همکاری با کارگران نیمهماهر که از نخستین ماه‌های ممنوعیت واردات کلید خورد، حالا به تمدید نشدن قراردادهای کارگران متخصص و فوق‌تخصص ختم شده است. نیروهایی که بیش‌از یک‌دهه در این صنعت آموزش دیده و متبحر شده‌اند، حالا با بحران بیکاری در کشور دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
درخصوص موج مهاجرت نیروهای متخصص بخش واردات خودرو به سمت کشورهای درجه دوم‌وسوم که ناشی‌از اخراج گروهی پرسنل شرکت‌های نمایندگی است، پیش از این توسط برخی کارشناسان کسبوکار هشدار داده شده بود. همچنین برخی کارشناسان بازار و صنعت خودرو سرخوردگی این نیروهای آموزشدیده در صنعت را ناشی‌از تصمیمات بدون آینده‌نگری دولتی‌ها می‌دانند، چنین تصمیمات خلق‌الساعه‌ای مانند چوب لای‌چرخ صنعت واردات خودرو قرار گرفت و این صنعت را از حرکت بازداشت.
علی شکوهی، کارشناس صنعت و بازار خودرو در این خصوص معتقد است: «نیروهای اخراج‌شده از شرکت‌های نمایندگی، سرمایه‌های چندساله شرکت‌های نمایندگی در صنعت خودرو کشور هستند و برای آموزش آنها هزینه‌های بسیاری شده است که با حذف این نیروها از صنعت خودروهای وارداتی، امکان بکارگیری آنان در بخش‌های دیگر صنعت وجود ندارد.»
وی درخصوص برنامه مدیریت منابع ارزی کشور می‌گوید: «این دستورالعمل و بخشنامه‌ها برای جلوگیری از خروج ارز و کاهش هزینه‌های کشور تنظیم و به اجرا درآمده، درحالیکه ممنوعیت واردات خودرو اکنون به یک مرکز بزرگ هزینه مبدل شده است. ثروت اندوختهشده در هزینه آزمون و خطاهای نیروی انسانی این بخش برای کسب تبحر لازم، غیرقابل محاسبه است. آمار مهاجرت قطعی نیروهای متخصص در پایان سال مشخص خواهد شد اما باتوجه به موج بیکاری 6هزار نفری در این بخش، می‌توان حدس زد نیروهایی که کشور را به قصد مهاجرت برای ادامه فعالیت در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس ترک کردهاند، تعداد کمی نیستند. بویژه آنکه بخش قابل‌توجهی از نیروهای متخصص اخراج‌شده هنوز بلیت خروج از کشور خود را تهیه نکرده‌اند و مقصدشان هم مشخص نیست.»
شرکت‌های نمایندگی رسمی درخصوص مرخصی اجباری پرسنل خود چه برنامه‌های جایگزینی دارند؟
مرخصی‌های اجباری پرسنل متخصص در این شرکت‌ها به پایان رسیده و درحالحاضر بحث قطع همکاری با این نیروها مطرح است. باتوجه ممنوعیت واردات خودرو، ضرورت بکارگیری نیروهای دفاتر فروش که به ترتیب ماهیت کار، از اولویت کمتری برخودار بودند، کاهش یافت و مدیران شرکت‌های واردکننده خودرو مجبور به تعدیل نیروی انسانی خود شده‌اند. درحالحاضر شرایط این شرکت‌ها نامناسبتر از گذشته شده است و برای حفظ کلیت مجموعه‌های تجاری خود مجبور به تعدیل نیروهای ماهر و متخصص بصورت گروهی شده‌اند. در صورت ادامه این روند، سرمایه‌گذاران این بخش از صنعت مجبور به کوچ اجباری از این صنعت خواهند شد. همانطور که نیروهای متخصص این شرکت‌ها به سمت شرکت‌های مادر کوچانده شده‌اند.
ممنوعیت واردات خودرو چه میزان نیروی بیکار متخصص بوجود می‌آورد؟
باتوجه به‌آنکه بسیاری از کارشناسان جامعهشناسی وضعیت کنونی صنعت خودرو و شرکت‌های نمایندگی را حالت فوق‌العاده می‌دانند، باید گفت نیروهای متخصص در مارکتینگ و فروش محصولات خارجی ماه‌هاست تحت‌فشار شدید کاری و عصبی قرار گرفته‌اند. نیروهای متخصصی که فروش مجموعه‌ای را آموخته‌اند، نمی‌توانند وارد بازارهای فروش سنتی خودرو شوند و درصورت انتقال وضعیت شغلی به یکی از این بازارها قطعا دچار سرخوردگی‌های اجتماعی و شخصیتی خواهند شد. در این خصوص باید گفت هزینه‌های بهکارگماری نیروهای ماهر و متخصص بسیار کمتر از ارزش ارز مورداستفاده در این صنعت است. انجمن واردکنندگان در آماری اعلام کرده است نیروهای بیکارشده در این صنعت تا پایان سال به بیش‌از 6هزار نفر خواهد رسید. درحالیکه این آمار تنها به نیروهای در ارتباط مستقیم با شرکت‌های نمایندگی اشاره دارد. اما باتوجه به برچیده شدن بیش‌از 209 دفتر نمایندگی در سراسر کشور، مشاغل بسیاری که در ارتباط با این صنعت هستند، درگیر این موج بیکاری‌ها خواهند شد.
جذب نیروهای متخصص بیکارشده در صنعت واردات خودرو در چه بخش‌های دیگری از این صنعت امکان پذیر است؟
در این خصوص باید گفت این امری سهل و ممنتع است، هم می‌توان این نیروها را روانه صنایع دیگر کشور کرد، هم نمی‌توان چنین کاری را انجام داد. زیرا صنایع دیگر در کشور شرایط بهتری ندارند. صنعت خودرو به علت زیبایی ذاتی بیشتر در کانون توجه است. صنایع بزرگتر مانند صنایع غذایی در این کشور وجود دارند که حتی یک ماهنامه ندارند اما شاهد هستیم صنعت خودرو دارای چند رسانه ماهانه و هفتگی و حتی روزنامه است. این امر نشان از محبوبیت صنعت خودرو در اذهان عمومی دارد. البته امکان بکارگیری نیروهای فنی این شرکت‌ها در دیگر صنایع نیز وجود دارد.
درخصوص مهاجرت نیروهای متخصص چه آماری وجود دارد؟ باتوجه به ارتباطات خارجی موج مهاجرت این نیروها به سوی کدام کشورهاست؟
درخصوص مهاجرت نیروهای متخصص آمار دقیقی دردست‌نیست. آمارهایی هم که در برخی رسانه‌ها اعلام می‌شود، مبنی‌بر خروج بیش‌از 10هزار نفر است اما از منبع رسمی نشات نمی‌گیرد. بنابراین به این آمارها نمی‌توان اعتنا کرد. اما در این خصوص همه فعالان این حوزه می‌دانند سیل مهاجرت نیروهای متخصص صنعت خودرو به کشورهای همجوار و جنوب خلیج فارس آغاز شده است. این مهاجرت‌ها آینده شغلی نیروهای متخصص صنعت واردات خودرو را تضمین نمی‌کند و اتفاقا بدلیل استفاده این نیروهای در مشاغل پست، وضعیت این نیروها نگران‌کننده‌تر از بیکارماندگان حرفه‌ای داخل کشور است. اما این بدان معنا نیست تمام هموغم کشور باید این باشد که آنها را به کشور بازگرداند. اما برای جلوگیری از مهاجرت نیروهای متخصص باید برنامه‌ریزی دقیق و عملیاتی از سوی دولت ارائه گردد.
اگر هزینه تولید هر شغل را ۲۰۰میلیون‌تومان درنظر بگیریم آیا ضرر ناشی‌از این بیکاری‌ها در صنعت واردات خودرو باعث اتلاف منابع ارزی کشور نمی‌شود؟
هزینه تولید یک شغل در صنعت خودرو شاید 200میلیون‌تومان باشد اما درخصوص نیروهای شرکت‌های واردکننده خودرو باید گفت هزینه آزمون‌وخطاهای انجامشده طی یک‌دهه از بکارگیری این نیروها بسیار بالاتر از این ارقام خواهد بود. نیروهای متخصص این بخش دارای تجربیاتی هستند که در این صنعت کاربردی بوده و درصورت خروج این نیروها از این صنعت تجربیات آنان به‌نوعی هدر خواهد رفت.
باتوجه بدلیل اصلی ممنوعیت واردات خودرو که مدیریت منابع ارزی در کشور بوده است، آیا این تصمیم درحالحاضر نقض‌قرض نشده است؟
میزان ارز مورد نیاز این صنعت در مقایسه با بسیاری از اقلام مصرفی در صنایع دیگر کشور حتی قابل‌مقایسه هم نیست. اهمیت به سلیقه‌ها و خواست عمومی، ضرورت حضور رقابتی خودروهای خارجی را نمایان می‌کند. در این خصوص دولت با شتابزدگی اقدام به تنظیم برخی دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌ها کرد که منجر به نوسانات شدید در بازار و صنعت خودرو شد. هزینه خروج نیروهای متخصص در این صنعت به‌نوعی با هزینه خروج ارز از کشور برابری می‌کند.
باتوجه به خروج نیروهای متخصص از این صنعت، چه میزان هزینه برای آموزش و جذب نیروهای جدید موردنیاز در این صنعت لازم است؟
جذب نیروهای متخصص و آموزش کارگران ماهر در صنعت واردات خودرو بیش از یک‌دهه زمان برده است. برخی قراردادهایی که امروزه شاهد خروج شرکت‌های خارجی از آنها هستیم، چندسال زمان برده بود تا به‌مرحله اجرا رسید اما باتوجه به تغییر شرایط سیاسی کشور یکشبه منتفی شد. این هزینه‌ها در هیچ یک از قالب‌ها گنجانده نمی‌شوند و سنگینی هزینه های آن به دوش شرکت‌های نمایندگی خواهد بود.
در گزارشی دبیر انجمن واردکنندگان خودرو اعلام کرد ۲۰۹ دفتر نمایندگی رسمی در سراسر کشور تعطیل شده است. بغیر از دفاتر خودمالک آیا دفاتر متعلق به نمایندگیها به فروش گذاشته خواهند شد؟
این امر به تصمیم مدیران شرکت‌های نمایندگی بستگی دارد اما در وضعیت فعلی که آینده این صنعت در وضع نامعلومی قرار گرفته، طبیعی است مدیران برخی شرکت‌های نمایندگی رسمی برای جمع‌آوری سرمایه‌های خود از سطح کشور اقدام بفروش دفاتر مازاد برنامه‌های کردهاند. اما درخصوص دفاتر خودمالک امید است فعالیت آنها بصورت دفاتر خدمات‌فنی ادامه یابد تا زمانیکه وضعیت نامعلوم واردات خودرو روشن گردد.
